ಸರಸ್ವತೀ ಸೂಕ್ತಮ್ सरस्वती सूक्तम् saraswati suktam

ಶ್ರೀ ಸರಸ್ವತೀ ಸೂಕ್ತಮ್ 
ಋಗ್ವೇದಂ ಷಷ್ಠಂ ಮಂಡಲಂ 61 ಸೂಕ್ತಮ್ ।

ಇಯಮದದಾದ್ರಭಸಮೃಣಚ್ಯುತಂ ದಿವೋದಾಸಂ ವಧ್ರ್ಯಶ್ವಾಯಂ ದಾಶುಷೇ ।
ಯಾ ಶಶ್ವನ್ತಮಾಚಖಶದಾವಸಂ ಪಣಿಂ ತಾ ತೇ ದಾತ್ರಾಣಿ ತವಿಷಾ ಸರಸ್ವತೀ ॥ 1॥

ಇಯಂ ಶುಷ್ಮೇಭಿರ್ಬಿಸಖಾ ಇವಾರುಜತ್ಸಾನುಂ ಗಿರೀಣಾಂ ತವಿಷೇಭಿರೂರ್ಮಿಭಿಃ ।
ಪಾರಾವತಘ್ನೀಮವಸೇ ಸುವೃಕ್ತಿಭಿಃ ಸರಸ್ವತೀ ಮಾ ವಿವಾಸೇಮ ಧೀತಿಭಿಃ ॥ 2॥

ಸರಸ್ವತಿ ದೇವನಿದೋ ನಿ ಬರ್ಹಯ ಪ್ರಜಾಂ ವಿಶ್ವಸ್ಯ ಬೃಸಯಸ್ಯ ಮಾಯಿನಃ ।
ಉತ ಕ್ಷಿತಿಭ್ಯೋಽವನೀರವಿನ್ದೋ ವಿಷಮೇಭ್ಯೋ ಅಸ್ರವೋ ವಾಜಿನೀವತಿ ॥ 3॥

ಪ್ರಣೋ ದೇವೀ ಸರಸ್ವತೀ ವಾಜೇಭಿರ್ವಾಜಿನೀವತೀ । ಧೀನಾಮವಿತ್ರ್ಯವತು ॥ 4।
ಯಸ್ತ್ವಾ ದೇವಿ ಸರಸ್ವತ್ಯುಪಬ್ರೂತೇ ಧನೇ ಹಿತೇ । ಇನ್ದ್ರಂ ನ ವೃತ್ರತೂರ್ಯೇ ॥ 5॥

ತ್ವಂ ದೇವಿ ಸರಸ್ವತ್ಯವಾ ವಾಜೇಷು ವಾಜಿನಿ । ರದಾ ಪೂಷೇವ ನಃ ಸನಿಮ್ ॥ 6॥

ಉತ ಸ್ಯಾ ನಃ ಸರಸ್ವತೀ ಘೋರಾ ಹಿರಣ್ಯವರ್ತನಿಃ । ವೃತ್ರಘ್ನೀ ವಷ್ಟಿ ಸುಷ್ಟುತಿಮ್ ॥ 7॥

ಯಸ್ಯಾ ಅನನ್ತೋ ಅಹ್ರುತಸ್ತ್ವೇಷಶ್ಚರಿಷ್ಣುರರ್ಣವಃ । ಅಮಶ್ಚರತಿ ರೋರುವತ್ ॥ 8॥

ಸಾ ನೋ ವಿಶ್ವಾ ಅತಿ ದ್ವಿಷಃ ಸ್ವಸೄರನ್ಯಾ ಋತಾವರೀ । ಅತನ್ನಹೇವ ಸೂರ್ಯಃ ॥ 9॥

ಉತ ನಃ ಪ್ರಿಯಾ ಪ್ರಿಯಾಸು ಸಪ್ತಸ್ವಸಾ ಸುಜುಷ್ಟಾ । ಸರಸ್ವತೀ ಸ್ತೋಮ್ಯಾ ಭೂತ್ ॥ 10॥

ಆಪಪ್ರುಷೀ ಪಾರ್ಥಿವಾನ್ಯುರು ರಜೋ ಅನ್ತರಿಕ್ಷಮ್ । ಸರಸ್ವತೀ ನಿದಸ್ಪಾತು ॥ 11॥

ತ್ರಿಷಧಸ್ಥಾ ಸಪ್ತಧಾತುಃ ಪಂಚಂ ಜಾತಾ ವರ್ಧಯನ್ತೀ । ವಾಜೇವಾಜೇ ಹವ್ಯಾಭೂತ್ ॥ 12॥

ಪ್ರ ಯಾ ಮಹಿಮ್ನಾ ಮಹಿನಾಸು ಚೇಕಿತೇ ದ್ಯುಮ್ನೇಭಿರನ್ಯಾ ಅಪಸಾಮಪಸ್ತಮಾ ।
ರಥ ಇವ ಬೃಹತೀ ವಿಭ್ವನೇ ಕೃತೋಪಸ್ತುತ್ಯಾ ಚಿಕಿತುಷಾ ಸರಸ್ವತೀ ॥ 13॥

ಸರಸ್ವತ್ಯಭಿ ನೋ ನೇಷಿ ವಸ್ಯೋ ಮಾಪ ಸ್ಫರೀಃ ಪಯಸಾ ಮಾ ನ ಆ ಧಕ್ ।
ಜುಷಸ್ವ ನಃ ಸಖ್ಯಾ ವೇಶ್ಯಾ ಚ ಮಾ ತ್ವತ್ ಕ್ಷೇತ್ರಾಣ್ಯರೇಣಾನಿ ಗನ್ಮ ॥ 14॥

ಪ್ರ ಕ್ಷೋಸಾ ಧಾಯಸಾ ಸಸ್ರ ಏಷಾ ಸರಸ್ವತೀ ಧರುಣಮಾಯ॑ಸೀ ಪೂಃ ।
ಪ್ರಬಾಬಧಾನಾ ರಥ್ಯೇವ ಯಾತಿ ವಿಶ್ವಾ ಅಪೋ ಮಹಿನಾ ಸಿನ್ಧುರನ್ಯಾಃ ॥ 15॥

ಏಕಾಚೇತತ್ ಸರಸ್ವತೀ ನದೀನಾಂ ಶುಚಿರ್ಯತೀ ಗಿರಿಭ್ಯ ಆ ಸಮುದ್ರಾತ್ ।
ರಾಯಶ್ಚೇತನ್ತೀ ಭುವನಸ್ಯ ಭೂರೇರ್ಘೃತಂ ಪಯೋ ದುದುಹೇ ನಾಹುಷಾಯ ॥ 16॥

ಸ ವಾವೃಧೇ ನರ್ಯೋ ಯೋಷಣಾಸು ವೃಷಾ ಶಿಶುರ್ವೃಷಭೋ ಯಜ್ಞಿಯಾಸು ।
ಸ ವಾಜಿನಂ ಮಘವದ್ಭ್ಯೋ ದಧಾತಿ ವಿ ಸಾತಯೇ ತನ್ವಂ ಮಾಮೃಜೀತ ॥ 17॥

ಉತ ಸ್ಯಾ ನಃ ಸರಸ್ವತೀ ಜುಷಾಣೋಪ ಶ್ರವತ್ ಸುಭಗಾ ಯಜ್ಞೇ ಅಸ್ಮಿನ್ ।
ಮಿತಜ್ಞುಭಿರ್ನಮಸ್ಯೈರಿಯಾನಾ ರಾಯಾ ಯುಜಾ ಚಿದುತ್ತರಾ ಸಖಿಭ್ಯಃ ॥ 18॥

ಇಮಾ ಜುಹ್ವಾನಾ ಯುಪ್ಮದಾ ನಮೋಭಿಃ ಪ್ರತಿ ಸ್ತೋಮಂ ಸರಸ್ವತಿ ಜುಷಸ್ವ ।
ತವ ಶರ್ಮನ್ ಪ್ರಿಯತಮೇ ದಧಾನಾ ಉಪ ಸ್ಥೇಯಾಮ ಶರಣಂ ನ ವೃಕ್ಷಮ್ ॥ 19॥

ಅಪಮು ತೇ ಸರಸ್ವತಿ ವಸಿಷ್ಠೋ ದ್ವಾರಾವೃತಸ್ಯ ಸುಭಗೇ ವ್ಯಾವಃ ।
ವರ್ಧ ಶುಭ್ರೇ ಸ್ತುವತೇ ರಾಸಿ ವಾಜಾನ್ ಯೂಯಂ ಪಾತ ಸ್ವಸ್ತಿಭಿಃ ಸದಾ ನಃ ॥ 20॥

ಬೃಹದು ಗಾಯಿಷೇ ವಚೋಽಸುರ್ಯಾ ನದೀನಾಮ್ ।
ಸರಸ್ವತೀಮಿನ್ಮಹಯಾ ಸುವೃಕ್ತಿಭಿಃ ಸ್ತೋಮೈರ್ವಸಿಷ್ಠ ರೋದಸೀ ॥ 21॥

ಉಭೇ ಯತ್ತೇ ಮಹಿನಾ ಶುಭ್ರೇ ಅನ್ಧಸೀ ಅಧಿಕ್ಷಿಯನ್ತಿ ಪೂರವಃ ।
ಸಾ ನೋ ಬೋಧ್ಯವಿತ್ರೀ ಮರುತ್ಸಖಾ ಚೋದ ರಾಧೋ ಮಘೋನಾಮ್ ॥ 22॥

ಭದ್ರಮಿದ್ ಭದ್ರಾ ಕೃಣವತ್ ಸರಸ್ವತ್ಯಕವಾರೀ ಚೇತತಿ ವಾಜಿನೀವತೀ ।
ಗೃಣಾನಾ ಜಮದಗ್ನಿವತ್ ಸ್ತುವಾನಾ ಚ ವಸಿಷ್ಠವತ್ ॥ 23॥

ಜನೀಯನ್ತೋ ನ್ವಗ್ರವಃ ಪುತ್ರೀಯನ್ತಃ ಸುದಾನವಃ । ಸರಸ್ವನ್ತಂ ಹವಾಮಹೇ ॥ 24॥

ಯೇ ತೇ ಸರಸ್ವ ಊರ್ಮಯೋ ಮಧುಮನ್ತೋ ಘೃತಶ್ಚುತಃ । ತೇಭಿರ್ನೋಽವಿತಾ ಭವ ॥ 25॥

ಪೀಪಿವಾಂಸಂ ಸರಸ್ವತಃ ಸ್ತನಂ ಯೋ ವಿಶ್ವದರ್ಶತಃ ।
ಭಕ್ಷೀಮಹಿ ಪ್ರಜಾಮಿಷಮ್ ॥ 26॥

ಅಮ್ಬಿತಮೇ ನದೀತಮೇ ದೇವಿತಮೇ ಸರಸ್ವತಿ ।
ಅಪ್ರಶಸ್ತಾ ಇವ ಸ್ಮಸಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಮಮ್ಬ ನಸ್ಕೃಧಿ ॥ 27॥

ತ್ವೇ ವಿಶ್ವಾ ಸರಸ್ವತಿ ಚಿತಾಯೂಂಷಿ ದೇವ್ಯಾಮ್ ।
ಶುನಹೋತ್ರೇಷು ಮತ್ಸ್ವ ಪ್ರಜಾಂ ದೇವಿ ದಿದಿಡ್ಢಿ ನಃ ॥ 28॥

ಇಮಾ ಬ್ರಹ್ಮ ಸರಸ್ವತಿ ಜುಷಸ್ವ ವಾಜಿನೀವತಿ ।
ಯಾ ತೇ ಮನ್ಮ ಗೃತ್ಸಮದಾ ಋತಾವರಿ ಪ್ರಿಯಾ ದೇವೇಷು ಜುಹ್ವತಿ ॥ 29॥

ಪಾವಕಾ ನಃ ಸರಸ್ವತೀ ಬಾಜೇಭಿರ್ವಾಜಿನೀವತೀ । ಯಜ್ಞ ವಷ್ಟು ಧಿಯಾವಸೂಃ ॥ 30॥

ಚೋದಾಯಿತ್ರೀ ಸೂನೃತಾನಾಂ ಚೇತನ್ತೀ ಸುಮತೀನಾಮ್ ।  ಯಜ್ಞಂ ದಧೇ ಸರಸ್ವತೀ ॥ 31॥

ಮಹೋ ಅರ್ಣಃ ಸರಸ್ವತೀ ಪ್ರ ಚೇತಯತಿ ಕೇತುನಾ । ಧಿಯೋ ವಿಶ್ವಾ ವಿ ರೀಜತಿ ॥ 32॥

ಸರಸ್ವತೀಂ ದೈವ್ಯನ್ತೋ ಹವನ್ತೇ ಸರಸ್ವತೀಮಧ್ವರೇ ತಾಯಮಾನೇ ।
ಸರಸ್ವತೀಂ ಸುಕೃತೋ ಅಹ್ವಯನ್ತ ಸರಸ್ವತೀ ದಾಶುಷೇ ವಾರ್ಯಂ ದಾತ್ ॥ 33॥

ಸರಸ್ವತಿ ಯಾ ಸರಥಂ ಯಯಾಥ ಸ್ವಧಾಭಿರ್ದೇವಿ ಪಿತೃಭಿರ್ಮದನ್ತೀ ।
ಆಸದ್ಯಾಸ್ಮಿನ್ ಬರ್ಹಿಷಿ ಮಾದಯಸ್ವಾನಮೀವಾ ಇಷ ಆ ಧೇಹ್ಯಸ್ಮೇ ॥ 34॥

ಸರಸ್ವತೀಂ ಯಾಂ ಪಿತರೋ ಹವನ್ತೇ ದಕ್ಷಿಣಾ ಯಜ್ಞಮಭಿನಕ್ಷಮಾಣಾಃ ।
ಸಹಸ್ರಾರ್ಘಮಿಳೋ ಅತ್ರ ಭಾಗಂ ರಾಯಸ್ಪೋಷಂ ಯಜಮಾನೇಷು ಧೇಹಿ ॥ 35॥

ಆ ನೋ ದಿವೋ ಬೃಹತಃ ಪರ್ವತಾದಾ ಸರಸ್ವತೀ ಯಜತಾ ಗನ್ತು ಯಜ್ಞಮ್ ।
ಹವಂ ದೇವೀ ಜುಜುಷಾಣಾ ಘೃತಾಚೀ ಶಗ್ಮಾಂ ನೋ ವಾಚಮುಶತೀ ಶ‍ೃಣೋತು ॥ 36॥

ರಾಕಾಮಹಂ ಸುಹವೀಂ ಸುಷ್ಟುತೀ ಹುವೇ ಶ‍ೃಣೋತು ನಃ ಸುಭಗಾ ಬೋಧತು ತ್ಮನಾ ।
ಸೀವ್ಯತ್ವಪಃ ಸೂಚ್ಯಾಚ್ಛಿದ್ಯಮಾನಯಾ ದದಾತು ವೀರಂ ಶತದಾಯಯಮುಕ್ಥ್ಯಮ್ ॥ 37॥

ಯಾಸ್ತೇ ರಾಕೇ ಸುಮತಯಃ ಸುಪೇಶಸೋ ಯಾಭಿರ್ದದಾಸಿ ದಾಶುಷೇ ವಸೂನಿ ।
ತಾಭಿರ್ನೋ ಅದ್ಯ ಸುಮನಾ ಉಪಾಗಹಿ ಸಹಸ್ರಪೋಷಂ ಸುಭಗೇ ರರಾಣಾ ॥ 38॥

ಸಿನೀವಾಲಿ ಪೃಥುಷ್ಟುಕೇ ಯಾ ದೇವಾನಾಮಸಿ ಸ್ವಸಾ ।
ಜುಷಸ್ವ ಹವ್ಯಮಾಹುತಂ ಪ್ರಜಾಂ ದೇವಿ ದಿದಿಡ್ಢಿ ನಃ ॥ 39॥

ಯಾ ಸುಬಾಹುಃ ಸ್ವಂಗುರಿಃ ಸುಷೂಮಾ ಬಹುಸೂವರೀ ।
ತಸ್ಯೈ ವಿಶ್ಪನ್ತ್ಯೈ ಹವಿಃ ಸಿನೀವಾಲ್ಯೈ ಜುಹೋತನ ॥ 40॥

ಯಾ ಗುಂಗೂರ್ಯಾ ಸಿನೀವಾಲೀ ಯಾ ರಾಕಾ ಯಾ ಸರಸ್ವತೀ ।
ಇನ್ದ್ರಾಣೀಮಹ್ವ ಊತಯೇ ವರುಣಾನೀಂ ಸ್ವಸ್ತಯೇ ॥ 41॥


ಓಂ ಶಾಂತಿಃ ಶಾಂತಿಃ ಶಾಂತಿಃ ॥
************

श्रीसरस्वती सूक्तम् 
ऋग्वेदं षष्ठं मण्डलं ६१ सूक्तम् ।
इयमददाद्रभसमृणच्युतं दिवोदासं वध्र्यश्वायं दाशुषे ।
या शश्वन्तमाचखशदावसं पणिं ता ते दात्राणि तविषा सरस्वती ॥ १॥

इयं शुष्मेभिर्बिसखा इवारुजत्सानुं गिरीणां तविषेभिरूर्मिभिः ।
पारावतघ्नीमवसे सुवृक्तिभिः सरस्वती मा विवासेम धीतिभिः ॥ २॥

सरस्वति देवनिदो नि बर्हय प्रजां विश्वस्य बृसयस्य मायिनः ।
उत क्षितिभ्योऽवनीरविन्दो विषमेभ्यो अस्रवो वाजिनीवति ॥ ३॥

प्रणो देवी सरस्वती वाजेभिर्वाजिनीवती । धीनामवित्र्यवतु ॥ ४।
यस्त्वा देवि सरस्वत्युपब्रूते धने हिते । इन्द्रं न वृत्रतूर्ये ॥ ५॥

त्वं देवि सरस्वत्यवा वाजेषु वाजिनि । रदा पूषेव नः सनिम् ॥ ६॥

उत स्या नः सरस्वती घोरा हिरण्यवर्तनिः । वृत्रघ्नी वष्टि सुष्टुतिम् ॥ ७॥

यस्या अनन्तो अह्रुतस्त्वेषश्चरिष्णुरर्णवः । अमश्चरति रोरुवत् ॥ ८॥

सा नो विश्वा अति द्विषः स्वसॄरन्या ऋतावरी । अतन्नहेव सूर्यः ॥ ९॥

उत नः प्रिया प्रियासु सप्तस्वसा सुजुष्टा । सरस्वती स्तोम्या भूत् ॥ १०॥

आपप्रुषी पार्थिवान्युरु रजो अन्तरिक्षम् । सरस्वती निदस्पातु ॥ ११॥

त्रिषधस्था सप्तधातुः पञ्चं जाता वर्धयन्ती । वाजेवाजे हव्याभूत् ॥ १२॥

प्र या महिम्ना महिनासु चेकिते द्युम्नेभिरन्या अपसामपस्तमा ।
रथ इव बृहती विभ्वने कृतोपस्तुत्या चिकितुषा सरस्वती ॥ १३॥

सरस्वत्यभि नो नेषि वस्यो माप स्फरीः पयसा मा न आ धक् ।
जुषस्व नः सख्या वेश्या च मा त्वत् क्षेत्राण्यरेणानि गन्म ॥ १४॥

प्र क्षोसा धायसा सस्र एषा सरस्वती धरुणमाय॑सी पूः ।
प्रबाबधाना रथ्येव याति विश्वा अपो महिना सिन्धुरन्याः ॥ १५॥

एकाचेतत् सरस्वती नदीनां शुचिर्यती गिरिभ्य आ समुद्रात् ।
रायश्चेतन्ती भुवनस्य भूरेर्घृतं पयो दुदुहे नाहुषाय ॥ १६॥

स वावृधे नर्यो योषणासु वृषा शिशुर्वृषभो यज्ञियासु ।
स वाजिनं मघवद्भ्यो दधाति वि सातये तन्वं मामृजीत ॥ १७॥

उत स्या नः सरस्वती जुषाणोप श्रवत् सुभगा यज्ञे अस्मिन् ।
मितज्ञुभिर्नमस्यैरियाना राया युजा चिदुत्तरा सखिभ्यः ॥ १८॥

इमा जुह्वाना युप्मदा नमोभिः प्रति स्तोमं सरस्वति जुषस्व ।
तव शर्मन् प्रियतमे दधाना उप स्थेयाम शरणं न वृक्षम् ॥ १९॥

अपमु ते सरस्वति वसिष्ठो द्वारावृतस्य सुभगे व्यावः ।
वर्ध शुभ्रे स्तुवते रासि वाजान् यूयं पात स्वस्तिभिः सदा नः ॥ २०॥

बृहदु गायिषे वचोऽसुर्या नदीनाम् ।
सरस्वतीमिन्महया सुवृक्तिभिः स्तोमैर्वसिष्ठ रोदसी ॥ २१॥

उभे यत्ते महिना शुभ्रे अन्धसी अधिक्षियन्ति पूरवः ।
सा नो बोध्यवित्री मरुत्सखा चोद राधो मघोनाम् ॥ २२॥

भद्रमिद् भद्रा कृणवत् सरस्वत्यकवारी चेतति वाजिनीवती ।
गृणाना जमदग्निवत् स्तुवाना च वसिष्ठवत् ॥ २३॥

जनीयन्तो न्वग्रवः पुत्रीयन्तः सुदानवः । सरस्वन्तं हवामहे ॥ २४॥

ये ते सरस्व ऊर्मयो मधुमन्तो घृतश्चुतः । तेभिर्नोऽविता भव ॥ २५॥

पीपिवांसं सरस्वतः स्तनं यो विश्वदर्शतः ।
भक्षीमहि प्रजामिषम् ॥ २६॥

अम्बितमे नदीतमे देवितमे सरस्वति ।
अप्रशस्ता इव स्मसि प्रशस्तिमम्ब नस्कृधि ॥ २७॥

त्वे विश्वा सरस्वति चितायूंषि देव्याम् ।
शुनहोत्रेषु मत्स्व प्रजां देवि दिदिड्ढि नः ॥ २८॥

इमा ब्रह्म सरस्वति जुषस्व वाजिनीवति ।
या ते मन्म गृत्समदा ऋतावरि प्रिया देवेषु जुह्वति ॥ २९॥

पावका नः सरस्वती बाजेभिर्वाजिनीवती । यज्ञ वष्टु धियावसूः ॥ ३०॥

चोदायित्री सूनृतानां चेतन्ती सुमतीनाम् ।  यज्ञं दधे सरस्वती ॥ ३१॥

महो अर्णः सरस्वती प्र चेतयति केतुना । धियो विश्वा वि रीजति ॥ ३२॥

सरस्वतीं दैव्यन्तो हवन्ते सरस्वतीमध्वरे तायमाने ।
सरस्वतीं सुकृतो अह्वयन्त सरस्वती दाशुषे वार्यं दात् ॥ ३३॥

सरस्वति या सरथं ययाथ स्वधाभिर्देवि पितृभिर्मदन्ती ।
आसद्यास्मिन् बर्हिषि मादयस्वानमीवा इष आ धेह्यस्मे ॥ ३४॥

सरस्वतीं यां पितरो हवन्ते दक्षिणा यज्ञमभिनक्षमाणाः ।
सहस्रार्घमिळो अत्र भागं रायस्पोषं यजमानेषु धेहि ॥ ३५॥

आ नो दिवो बृहतः पर्वतादा सरस्वती यजता गन्तु यज्ञम् ।
हवं देवी जुजुषाणा घृताची शग्मां नो वाचमुशती श‍ृणोतु ॥ ३६॥

राकामहं सुहवीं सुष्टुती हुवे श‍ृणोतु नः सुभगा बोधतु त्मना ।
सीव्यत्वपः सूच्याच्छिद्यमानया ददातु वीरं शतदाययमुक्थ्यम् ॥ ३७॥

यास्ते राके सुमतयः सुपेशसो याभिर्ददासि दाशुषे वसूनि ।
ताभिर्नो अद्य सुमना उपागहि सहस्रपोषं सुभगे रराणा ॥ ३८॥

सिनीवालि पृथुष्टुके या देवानामसि स्वसा ।
जुषस्व हव्यमाहुतं प्रजां देवि दिदिड्ढि नः ॥ ३९॥

या सुबाहुः स्वङ्गुरिः सुषूमा बहुसूवरी ।
तस्यै विश्पन्त्यै हविः सिनीवाल्यै जुहोतन ॥ ४०॥

या गुङ्गूर्या सिनीवाली या राका या सरस्वती ।
इन्द्राणीमह्व ऊतये वरुणानीं स्वस्तये ॥ ४१॥

ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः ॥
**********