ಸ್ವಾತ್ಮಪ್ರಕಾಶಿಕಾ
ಜಗತ್ಕಾರಣಮಜ್ಞಾನಮೇಕಮೇವ ಚಿದನ್ವಿತಮ್।
ಏಕ ಏವ ಮನಃ ಸಾಕ್ಷೀ ಜಾನಾತ್ಯೇವಂ ಜಗತ್ತ್ರಯಮ್॥1॥
ವಿವೇಕಯುಕ್ತಬುದ್ಧ್ಯಾಹಂ ಜಾನಾಮ್ಯಾತ್ಮಾನಮದ್ವಯಮ್।
ತಥಾಪಿ ಬನ್ಧಮೋಕ್ಷಾದಿವ್ಯವಹಾರಃ ಪ್ರತೀಯತೇ॥2॥
ವಿವರ್ತೋಽಪಿ ಪ್ರಪಂಚೋ ಮೇ ಸತ್ಯವದ್ಭಾತಿ ಸರ್ವದಾ।
ಇತಿ ಸಂಶಯಪಾಶೇನ ಬದ್ಧೋಽಹಂ ಛಿನ್ದ್ಧಿ ಸಂಶಯಮ್॥3॥
ಏವಂ ಶಿಷ್ಯವಚಃ ಶ್ರುತ್ವಾ ಗುರುರಾಹೋತ್ತರಂ ಸ್ಫುಟಮ್।
ನಾಜ್ಞಾನಂ ನ ಚ ಬುದ್ಧಿಶ್ಚ ನ ಜಗನ್ನ ಚ ಸಾಕ್ಷಿತಾ॥4॥
ಗನ್ಧಮೋಕ್ಷಾದಯಃ ಸರ್ವೇ ಕೃತಾಃ ಸತ್ಯೇ'ದ್ವಯೇ ತ್ವಯಿ।
ಭಾತೀತ್ಯುಕ್ತೇ ಜಗತ್ಸರ್ವಂ ಸದ್ರೂಪಂ ಬ್ರಹ್ಮ ತದ್ಭವೇತ್॥5॥
ಸರ್ಪಾದೌ ರಜ್ಜುಸತ್ತೇವ ಬ್ರಹ್ಮಸತ್ತೈವ ಕೇವಲಮ್।
ಪ್ರಪಂಚಾಧಾರರೂಪೇಣ ವರ್ತತೇ ತಜ್ಜಗನ್ನ ಹಿ॥6॥
ಯಥೇಕ್ಷುಮಭಿಸಂವ್ಯಾಪ್ಯ ಶರ್ಕರಾ ವರ್ತತೇ ತಥಾ।
ಆಶ್ಚರ್ಯಬ್ರಹ್ಮರೂಪೇಣ ತ್ವಂ ವ್ಯಾಪ್ತೋಽಸಿ ಜಗತ್ತ್ರಯಮ್॥7॥
ಮರುಭೂಮೌ ಜಲಂ ಸರ್ವಂ ಮರುಭೂಮಾತ್ರಮೇವ ತತ್।
ಜಗತ್ತ್ರಯಮಿದಂ ಸರ್ವಂ ಚಿನ್ಮಾತ್ರಂ ಸುವಿಚಾರತಃ॥8॥
ಬ್ರಹ್ಮಾದಿಸ್ತಮ್ಬಪರ್ಯನ್ತಾಃ ಪ್ರಾಣಿನಸ್ತ್ವಯಿ ಕಲ್ಪಿತಾಃ।
ಬುದ್ಬುದಾದಿತರಂಗಾನ್ತಾ ವಿಕಾರಾಃ ಸಾಗರೇ ಯಥಾ॥9॥
ತರಂಗತ್ವಂ ಧ್ರುವಂ ಸಿನ್ಧುರ್ನ ವಾಂಛತಿ ಯಥಾ ತಥಾ।
ವಿಷಯಾನನ್ದವಾಂಛಾ ತೇ ಮಹದಾನನ್ದರೂಪತಃ॥10॥
ಪಿಷ್ಟಂ ವ್ಯಾಪ್ಯ ಗುಡಂ ಯದ್ವನ್ಮಾಧುರ್ಯಂ ನ ಹಿ ವಾಂಛತಿ।
ಪೂರ್ಣಾನನ್ದೋ ಜಗದ್ವ್ಯಾಪ್ಯ ತದಾನನ್ದಂ ನ ವಾಂಛತಿ॥11॥
ದಾರಿದ್ರ್ಯಾಶಾ ಯಥಾ ನಾಸ್ತಿ ಸಂಪನ್ನಸ್ಯ ತಥಾ ತವ।
ಬ್ರಹ್ಮಾನನ್ದನಿಮಗ್ನಸ್ಯ ವಿಷಯಾಶಾ ನ ಸಂಭವೇತ್॥12॥
ವಿಷಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾಮೃತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ವಿಷಂ ತ್ಯಜತಿ ಬುದ್ಧಿಮಾನ್।
ಆತ್ಮಾನಮಪಿ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ತ್ವಂ ತ್ಯಜಾನಾತ್ಮಾನಮಾದರಾತ್॥13॥
ಘಟಾವಭಾಸಕೋ ಭಾನುರ್ಘಟನಾಶೇ ನ ನಶ್ಯತಿ।
ದೇಹಾವಭಾಸಕಃ ಸಾಕ್ಷೀ ದೇಹನಾಶೇ ನ ನಶ್ಯತಿ॥14॥
ನಿರಾಕಾರಂ ಜಗತ್ಸರ್ವಂ ನಿರ್ಮಲಂ ಸಚ್ಚಿದಾತ್ಮಕಮ್।
ದ್ವೈತಾಭಾವಾತ್ಕಥಂ ಕಸ್ಮಾದ್ಭಯಂ ಪೂರ್ಣಸ್ಯ ಮೇ ವದ॥15॥
ಬ್ರಹ್ಮಾದಿಕಂ ಜಗತ್ಸರ್ವಂ ತ್ವಯ್ಯಾನನ್ದೇ ಪ್ರಕಲ್ಪಿತಮ್।
ತ್ವಯ್ಯೇವ ಲೀನಂ ಜಗತ್ತ್ವಂ ಕಥಂ ಲೀಯಸೇ ವದ॥16॥
ನ ಹಿ ಪ್ರಪಂಚೋ ನ ಹಿ ಭೂತಜಾತಂ
ನ ಚೇನ್ದ್ರಿಯಂ ಪ್ರಾಣಗಣೋ ನ ದೇಹಃ।
ನ ಬುದ್ಧಿಚಿತ್ತಂ ನ ಮನೋ ನ ಕರ್ತಾ
ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಸತ್ಯಂ ಪರಮಾತ್ಮರೂಪಮ್॥17॥
ಸರ್ವಂ ಸುಖಂ ವಿದ್ಧಿ ಸುದುಃಖನಾಶಾ-
ತ್ಸರ್ವಂ ಚ ಸದ್ರೂಪಮಸತ್ಯನಾಶಾತ್।
ಚಿದ್ರೂಪಮೇವ ಪ್ರತಿಭಾನಯುಕ್ತಂ
ತಸ್ಮಾದಖಂಡಂ ಪರಮಾತ್ಮರೂಪಮ್॥18॥
ಚಿದೇವ ದೇಹಸ್ತು ಚಿದೇವ ಲೋಕಾ-
ಶ್ಚಿದೇವ ಭೂತಾನಿ ಚಿದಿನ್ದ್ರಿಯಾಣಿ।
ಕರ್ತಾ ಚಿದನ್ತಃಕರಣಂ ಚಿದೇವ
ಚಿದೇವ ಸತ್ಯಂ ಪರಮಾರ್ಥರೂಪಮ್॥19॥
ನ ಮೇ ಬನ್ಧೋ ನ ಮೇ ಮುಕ್ತಿರ್ನ ಮೇ ಶಾಸ್ತ್ರಂ ನ ಮೇ ಗುರುಃ।
ಮಾಯಾಮಾತ್ರವಿಲಾಸೋ ಹಿ ಮಾಯಾತೀತೋಽಹಮದ್ವಯಃ॥20॥
ರಾಜ್ಯಂ ಕರೋತು ವಿಜ್ಞಾನೀ ಭಿಕ್ಷಾಮಟತು ನಿರ್ಭಯಃ।
ದೋಷೈರ್ನ ಲಿಪ್ಯತೇ ಶುದ್ಧಃ ಪದ್ಮಪತ್ರಮಿವಾಮ್ಭಸಾ॥21॥
ಪುಣ್ಯಾನಿ ಪಾಪಕರ್ಮಾಣಿ ಸ್ವಪ್ನಗಾನಿ ನ ಜಾಗ್ರತಿ।
ಏವಂ ಜಾಗ್ರತ್ಪುಣ್ಯಪಾಪಕರ್ಮಾಣಿ ನ ಹಿ ಮೇ ಪ್ರಭೋಃ॥22॥
ಕಾಯಃ ಕರೋತು ಕರ್ಮಾಣಿ ವೃಥಾ ವಾಗುಚ್ಯತಾಮಿಹ।
ರಾಜ್ಯಂ ಧ್ಯಾಯತು ವಾ ಬುದ್ಧಿಃ ಪೂರ್ಣಸ್ಯ ಮಮ ಕಾ ಕ್ಷತಿಃ॥23॥
ಪ್ರಾಣಾಶ್ಚರನ್ತು ತದ್ಧರ್ಮೈಃ ಕಾಮೈರ್ವಾ ಹನ್ಯತಾಂ ಮನಃ।
ಆನನ್ದಾಮೃತಪೂರ್ಣಸ್ಯ ಮಮ ದುಃಖಂ ಕಥಂ ಭವೇತ್॥24॥
ಆನನ್ದಾಮ್ಬುಧಿಮಗ್ನೋಽಸೌ ದೇಹೀ ತತ್ರ ನ ದೃಶ್ಯತೇ।
ಲವಣಂ ಜಲಮಧ್ಯಸ್ಥಂ ಯಥಾ ತತ್ರ ಲಯಂ ಗತಮ್॥25॥
ಇನ್ದ್ರಿಯಾಣಿ ಮನಃ ಪ್ರಾಣಾ ಅಹಂಕಾರಃ ಪರಸ್ಪರಮ್।
ಜಾಡ್ಯಸಂಗತಿಮುತ್ಸೃಜ್ಯ ಮಗ್ನಾ ಮಯಿ ಚಿದರ್ಣವೇ॥26॥
ಆತ್ಮಾನಮಂಜಸಾ ವೇದ್ಮಿ ತ್ವಜ್ಞಾನಂ ಪ್ರಪಲಾಯಿತಮ್।
ಕರ್ತೃತ್ವಮದ್ಯ ಮೇ ನಷ್ಟಂ ಕರ್ತವ್ಯಂ ವಾಪಿ ನ ಕ್ವಚಿತ್॥27॥
ಚಿದಮೃತಸುಖರಾಶೌ ಚಿತ್ತಫೇನಂ ವಿಲೀನಂ
ಕ್ಷಯಮಧಿಗತ ಏವ ವೃತ್ತಿಚಂಚತ್ತರಂಗಃ।
ಸ್ತಿಮಿತಸುಖಸಮುದ್ರೋ ನಿರ್ವಿಚೇಷ್ಟಃ ಸುಪೂರ್ಣಃ
ಕಥಮಿಹ ಮಮ ದುಖಂ ಸರ್ವದೈಕೋಽಹಮಸ್ಮಿ॥28॥
ಆನನ್ದರೂಪೋಽಹಮಖಂಡಬೋಧಃ
ಪರಾತ್ಪರೋಽಹಂ ಘನಚಿತ್ಪ್ರಕಾಶಃ।
ಮೇಘಾ ಯಥಾ ವ್ಯೋಮ ನ ಚ ಸ್ಪೃಶನ್ತಿ
ಸಂಸಾರದುಃಖಾನಿ ನ ಮಾಂ ಸ್ಪೃಶನ್ತಿ॥29॥
ಅಸ್ಥಿಮಾಂಸಪುರೀಷಾನ್ತ್ರಚರ್ಮಲೋಮಸಮನ್ವಿತಃ।
ಅನ್ನಾದಃ ಸ್ಥೂಲದೇಹಃ ಸ್ಯಾದತೋಽಹಂ ಶುದ್ಧಚಿದ್ಘನಃ॥30॥
ಸ್ಥೂಲದೇಹಾಶ್ರಿತಾ ಏತೇ ಸ್ಥೂಲಾದ್ಭಿನ್ನಸ್ಯ ಮೇ ನ ಹಿ।
ಲಿಂಗಂ ಜಡಾತ್ಮಕಂ ನಾಹಂ ಚಿತ್ಸ್ವರೂಪೋಽಹಮದ್ವಯಃ॥31॥
ಕ್ಷುತ್ಪಿಪಾಸಾನ್ಧ್ಯಬಾಧಿರ್ಯಕಾಮಕ್ರೋಧಾದಯೋಽಖಿಲಾಃ।
ಲಿಂಗದೇಹಾಶ್ರಿತಾ ಹ್ಯೇತೇ ನೈವಾಲಿಂಗಸ್ಯ ಮೇ ವಿಭೋಃ॥32॥
ಅನಾದ್ಯಜ್ಞಾನಮೇವಾತ್ರ ಕಾರಣಂ ದೇಹಮುಚ್ಯತೇ।
ನಾಹಂ ಕಾರಣದೇಹೋಽಪಿ ಸ್ವಪ್ರಕಾಶೋ ನಿರಂಜನಃ॥33॥
ಜಡತ್ವಪ್ರಿಯಮೋದತ್ವಧರ್ಮಾಃ ಕಾರಣದೇಹಗಾಃ।
ನ ಸನ್ತಿ ಮಮ ನಿತ್ಯಸ್ಯ ನಿರ್ವಿಕಾರಸ್ವರೂಪಿಣಃ॥34॥
ಜೀವಾದ್ಭಿನ್ನಃ ಪರೇಶೋಽಸ್ತಿ ಪರೇಶತ್ವಂ ಕುತಸ್ತವ।
ಇತ್ಯಜ್ಞಜನಸಂವಾದೋ ವಿಚಾರಃ ಕ್ರಿಯತೇಽಧುನಾ॥35॥
ಅಧಿಷ್ಠಾನಂ ಚಿದಾಭಾಸೋ ಬುದ್ಧಿರೇತತ್ತ್ರಯಂ ಯದಾ।
ಅಜ್ಞಾನಾದೇಕವದ್ಭಾತಿ ಜೀವ ಇತ್ಯುಚ್ಯತೇ ತದಾ॥36॥
ಅಧಿಷ್ಠಾನಂ ನ ಜೀವಃ ಸ್ಯಾತ್ಪ್ರತ್ಯೇಕಂ ನಿರ್ವಿಕಾರತಃ।
ಅವಸ್ತುತ್ವಾಚ್ಚಿದಾಭಾಸೋ ನಾಸ್ತಿ ತಸ್ಯ ಚ ಜೀವತಾ॥37॥
ಪ್ರತ್ಯೇಕಂ ಜೀವತಾ ನಾಸ್ತಿ ಬುದ್ಧೇರಪಿ ಜಡತ್ವತಃ।
ಜೀವ ಆಭಾಸಕೂಟಸ್ಥಬುದ್ಧಿತ್ರಯಮತೋ ಭವೇತ್॥38॥
ಮಾಯಾಭಾಸೋ ವಿಶುದ್ಧಾತ್ಮಾ ತ್ರಯಮೇತನ್ಮಹೇಶ್ವರಃ।
ಮಾಯಾಭಾಸೋಽಪ್ಯವಸ್ತುತ್ವಾತ್ಪ್ರತ್ಯೇಕಂ ನೇಶ್ವರೋ ಭವೇತ್॥39॥
ಪೂರ್ಣತ್ವಾನ್ನಿರ್ವಿಕಾರತ್ವಾದ್ವಿಶುದ್ಧತ್ವಾನ್ಮಹೇಶ್ವರಃ।
ಜಡತ್ವಹೇತೋರ್ಮಾಯಾಯಾಮೀಶ್ವರತ್ವಂ ನು ದುರ್ಘಟಮ್॥40॥
ತಸ್ಮಾದೇತತ್ತ್ರಯಂ ಮಿಥ್ಯಾ ತದರ್ಥೋ ನೇಶ್ವರೋ ಭವೇತ್।
ಇತಿ ಜೀವೇಶ್ವರೌ ಭಾತಃ ಸ್ವಾಜ್ಞಾನಾನ್ನ ಹಿ ವಸ್ತುತಃ॥41॥
ಘಟಾಕಾಶಮಠಾಕಾಶೌ ಮಹಾಕಾಶೇ ಪ್ರಕಲ್ಪಿತೌ।
ಏವಂ ಮಯಿ ಚಿದಾಕಾಶೇ ಜೀವೇಶೌ ಪರಿಕಲ್ಪಿತೌ॥42॥
ಮಾಯಾತತ್ಕಾರ್ಯವಿಲಯೇ ನೇಶ್ವರತ್ವಂ ಚ ಜೀವತಾ।
ತತಃ ಶುದ್ಧಚಿದೇವಾಹಂ ಚಿದ್ವ್ಯೋಮನಿರುಪಾಧಿತಃ॥43॥
ಸತ್ಯಚಿದ್ಧನಮನನ್ತಮದ್ವಯಂ
ಸರ್ವದೃಶ್ಯರಹಿತಂ ನಿರಾಮಯಮ್।
ಯತ್ಪದಂ ವಿಮಲಮದ್ವಯಂ ಶಿವಂ
ತತ್ಸದಾಹಮಿತಿ ಮೌನಮಾಶ್ರಯೇ॥44॥
ಪೂರ್ಣಮದ್ವಯಮಖಂಡಚೇತನಂ
ವಿಶ್ವಭೇದಕಲನಾದಿವರ್ಜಿತಮ್।
ಅದ್ವಿತೀಯಪರಸಂವಿದಂಶಕಂ
ತತ್ಸದಾಹಮಿತಿ ಮೌನಮಾಶ್ರಯೇ॥45॥
ಜನ್ಮಮೃತ್ಯುಸುಖದುಃಖವರ್ಜಿತಂ
ಜಾತಿನೀತಿಕುಲಗೋತ್ರದೂರಗಮ್।
ಚಿದ್ವಿವರ್ತಜಗತೋಽಸ್ಯ ಕಾರಣಂ
ತತ್ಸದಾಹಮಿತಿ ಮೌನಮಾಶ್ರಯೇ॥46॥
ಉಲೂಕಸ್ಯ ಯಥಾ ಭಾನಾವನ್ಧಕಾರಃ ಪ್ರತೀಯತೇ।
ಸ್ವಪ್ರಕಾಶೇ ಪರಾನನ್ದೇ ತಮೋ ಮೂಢಸ್ಯ ಭಾಸತೇ॥47॥
ಯಥಾ ದೃಷ್ಟಿನಿರೋಧಾರ್ತೋ ಸೂರ್ಯೋ ನಾಸ್ತೀತಿ ಮನ್ಯತೇ।
ತಥಾಜ್ಞಾನಾವೃತೋ ದೇಹೀ ಬ್ರಹ್ಮ ನಾಸ್ತೀತಿ ಮನ್ಯತೇ॥48॥
ಯಥಾಮೃತಂ ವಿಷಾದ್ಭಿನ್ನಂ ವಿಷದೋಷೈರ್ನ ಲಿಪ್ಯತೇ।
ನ ಸ್ಪೃಶಾಮಿ ಜಡಾದ್ಭಿನ್ನೋ ಜಡದೋಷಾನ್ಪ್ರಕಾಶಯನ್॥49॥
ಸ್ವಲ್ಪಾಪಿ ದೀಪಕಣಿಕಾ ಬಹುಲಂ ನಾಶಯೇತ್ತಮಃ।
ಸ್ವಲ್ಪೋಽಪಿ ಬೋಧೋ ಮಹತೀಮವಿದ್ಯಾಂ ಶಮಯೇತ್ತಥಾ॥50॥
ಚಿದ್ರೂಪತ್ವಾನ್ನ ಮೇ ಜಾಡ್ಯಂ ಸತ್ಯತ್ವಾನ್ನಾನೃತಂ ಮಮ।
ಆನನ್ದತ್ವಾನ್ನ ಮೇ ದುಃಖಮಜ್ಞಾನಾದ್ಭಾತಿ ತತ್ತ್ರಯಮ್॥51॥
ಕಾಲತ್ರಯೇ ಯಥಾ ಸರ್ಪೋ ರಜ್ಜೌ ನಾಸ್ತಿ ತಥಾ ಮಯಿ।
ಅಹಂಕಾರಾದಿ ದೇಹಾನ್ತಂ ಜಗನ್ನಾಸ್ತ್ಯಹಮದ್ವಯಃ॥52॥
ಭಾನೌ ತಮಃಪ್ರಕಾಶತ್ವಾನ್ನಾಂಗೀಕುರ್ವನ್ತಿ ಸಜ್ಜನಾಃ।
ತಮಸ್ತತ್ಕಾರ್ಯಸಾಕ್ಷೀತಿ ಭ್ರಾನ್ತಬುದ್ಧಿರಹೋ ಮಯಿ॥53॥
ಯಥಾ ಶೀತಂ ಜಲಂ ವಹ್ನಿಸಂಬನ್ಧಾದುಷ್ಣವದ್ಭವೇತ್।
ಬುದ್ಧಿತಾದಾತ್ಮ್ಯಸಂಬನ್ಧಾತ್ಕರ್ತೃತ್ವಂ ವಸ್ತುತೋ ನ ಹಿ॥54॥
ಜಲಬಿನ್ದುಭಿರಾಕಾಶಂ ನ ಸಿಕ್ತಂ ನ ಚ ಶುಧ್ಯತಿ।
ತಥಾ ಗಂಗಾಜಲೇನಾಯಂ ನ ಶುದ್ಧೋ ನಿತ್ಯಶುದ್ಧತಃ॥55॥
ವೃಕ್ಷೋತ್ಪನ್ನಫಲೈರ್ವೃಕ್ಷೋ ಯಥಾ ತೃಪ್ತಿಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ।
ಮಯ್ಯಧ್ಯಸ್ತಾನ್ನಪಾನಾದ್ಯೈಸ್ತಥಾ ತೃಪ್ತಿರ್ನ ವಿದ್ಯತೇ॥56॥
ಸ್ಥಾಣೌ ಪ್ರಕಲ್ಪಿತಶ್ಚೋರಃ ಸ ಸ್ಥಾಣುತ್ವಂ ನ ಬಾಧತೇ।
ಸ್ವಸ್ಮಿನ್ಕಲ್ಪಿತಜೀವಶ್ಚ ಸ್ವಂ ಬಾಧಿತುಮಶಕ್ಯತೇ॥57॥
ಅಜ್ಞಾನೇ ಬುದ್ಧಿವಿಲಯೇ ನಿದ್ರಾ ಸಾ ಭಣ್ಯತೇ ಬುಧೈಃ।
ವಿಲೀನಾಜ್ಞಾನತತ್ಕಾರ್ಯೇ ಮಯಿ ನಿದ್ರಾ ಕಥಂ ಭವೇತ್॥58॥
ಬುದ್ಧೇಃ ಪೂರ್ಣವಿಕಾಸೋಽಯಂ ಜಾಗರಃ ಪರಿಕೀರ್ತ್ಯತೇ।
ವಿಕಾರಾದಿವಿಹೀನತ್ವಾಜ್ಜಾಗರೋ ಮೇ ನ ವಿದ್ಯತೇ॥59॥
ಸೂಕ್ಷ್ಮನಾಡೀಷು ಸಂಚಾರೋ ಬುದ್ಧೇಃ ಸ್ವಪ್ನಃ ಪ್ರಜಾಯತೇ।
ಸಂಚಾರಧರ್ಮರಹಿತೇ ಸ್ವಪ್ನೋ ನಾಸ್ತಿ ತಥಾ ಮಯಿ॥60॥
ಪರಿಪೂರ್ಣಸ್ಯ ನಿತ್ಯಸ್ಯ ಶುದ್ಧಸ್ಯ ಜ್ಯೋತಿಷೋ ಮಮ।
ಆಗನ್ತುಕಮಲಾಭಾವಾತ್ಕಿಂ ಸ್ನಾನೇನ ಪ್ರಯೋಜನಮ್॥61॥
ದೇಶಾಭಾವಾತ್ಕ್ವ ಗನ್ತವ್ಯಂ ಸ್ಥಾನಾಭಾವಾತ್ಕ್ವ ವಾ ಸ್ಥಿತಿಃ।
ಪೂರ್ಣೇ ಮಯಿ ಸ್ಥಾನದೇಶೌ ಕಲ್ಪಿತಾವಹಮದ್ವಯಃ॥62॥
ಪ್ರಾಣಸಂಚಾರಸಂಶೋಷಾತ್ಪಿಪಾಸಾ ಜಾಯತೇ ಖಲು।
ಶೋಷಣಾನರ್ಹಚಿದ್ರೂಪೇ ಮಯ್ಯೇಷಾ ಜಾಯತೇ ಕಥಮ್॥63॥
ನಾಡೀಷು ಪೀಡ್ಯಮಾನಾಸು ವಾಯ್ವಗ್ನಿಭ್ಯಾಂ ಭವೇತ್ಕ್ಷುಧಾ।
ತಯೋಃ ಪೀಡನಹೇತುತ್ವಾತ್ಸಂವಿದ್ರೂಪೇ ಕಥಂ ಮಯಿ॥64॥
ಶರೀರಸ್ಥಿತಿಶೈಥಿಲ್ಯಂ ಶ್ವೇತಲೋಮಸಮನ್ವಿತಮ್।
ಜರಾ ಭವತಿ ಸಾ ನಾಸ್ತಿ ನಿರಂಶೇ ಮಯಿ ಸರ್ವಗೇ॥65॥
ಯೋಷಿತ್ಕ್ರೀಡಾ ಸುಖಸ್ಯಾನ್ತರ್ಗರ್ವಾಢ್ಯಂ ಯೌವನಂ ಕಿಲ।
ಆತ್ಮಾನನ್ದೇ ಪರೇ ಪೂರ್ಣೇ ಮಯಿ ನಾಸ್ತಿ ಹಿ ಯೌವನಮ್॥66॥
ಮೂಢಬುದ್ಧಿಪರಿವ್ಯಾಪ್ತಂ ದುಃಖಾನಾಮಾಲಯಂ ಸದಾ।
ಬಾಲ್ಯಂ ಕೋಪನಶೀಲಾನ್ತಂ ನ ಮೇ ಸುಖಜಲಾಮ್ಬುಧೇಃ॥67॥
ಏವಂ ತತ್ತ್ವವಿಚಾರಾಬ್ಧೌ ನಿಮಗ್ನಾನಾಂ ಸದಾ ನೃಣಾಮ್।
ಪರಮಾದ್ವೇತವಿಜ್ಞಾನಮಪರೋಕ್ಷಂ ನ ಸಂಶಯಃ॥68॥
ಇತಿ ಶ್ರೀಮತ್ಪರಮಹಂಸಪರಿವ್ರಾಜಕಾಚಾರ್ಯಸ್ಯ
ಶ್ರೀಗೋವಿನ್ದಭಗವತ್ಪೂಜ್ಯಪಾದಶಿಷ್ಯಸ್ಯ
ಶ್ರೀಮಚ್ಛಂಕರಭಗವತಃ ಕೃತೌ
ಸ್ವಾತ್ಮಪ್ರಕಾಶಿಕಾ ಸಂಪೂರ್ಣಾ॥
***********
स्वात्मप्रकाशिका
जगत्कारणमज्ञानमेकमेव चिदन्वितम्।
एक एव मनः साक्षी जानात्येवं जगत्त्रयम्॥१॥
विवेकयुक्तबुद्ध्याहं जानाम्यात्मानमद्वयम्।
तथापि बन्धमोक्षादिव्यवहारः प्रतीयते॥२॥
विवर्तोऽपि प्रपञ्चो मे सत्यवद्भाति सर्वदा।
इति संशयपाशेन बद्धोऽहं छिन्द्धि संशयम्॥३॥
एवं शिष्यवचः श्रुत्वा गुरुराहोत्तरं स्फुटम्।
नाज्ञानं न च बुद्धिश्च न जगन्न च साक्षिता॥४॥
गन्धमोक्षादयः सर्वे कृताः सत्ये'द्वये त्वयि।
भातीत्युक्ते जगत्सर्वं सद्रूपं ब्रह्म तद्भवेत्॥५॥
सर्पादौ रज्जुसत्तेव ब्रह्मसत्तैव केवलम्।
प्रपञ्चाधाररूपेण वर्तते तज्जगन्न हि॥६॥
यथेक्षुमभिसंव्याप्य शर्करा वर्तते तथा।
आश्चर्यब्रह्मरूपेण त्वं व्याप्तोऽसि जगत्त्रयम्॥७॥
मरुभूमौ जलं सर्वं मरुभूमात्रमेव तत्।
जगत्त्रयमिदं सर्वं चिन्मात्रं सुविचारतः॥८॥
ब्रह्मादिस्तम्बपर्यन्ताः प्राणिनस्त्वयि कल्पिताः।
बुद्बुदादितरङ्गान्ता विकाराः सागरे यथा॥९॥
तरङ्गत्वं ध्रुवं सिन्धुर्न वाञ्छति यथा तथा।
विषयानन्दवाञ्छा ते महदानन्दरूपतः॥१०॥
पिष्टं व्याप्य गुडं यद्वन्माधुर्यं न हि वाञ्छति।
पूर्णानन्दो जगद्व्याप्य तदानन्दं न वाञ्छति॥११॥
दारिद्र्याशा यथा नास्ति संपन्नस्य तथा तव।
ब्रह्मानन्दनिमग्नस्य विषयाशा न संभवेत्॥१२॥
विषं दृष्ट्वामृतं दृष्ट्वा विषं त्यजति बुद्धिमान्।
आत्मानमपि दृष्ट्वा त्वं त्यजानात्मानमादरात्॥१३॥
घटावभासको भानुर्घटनाशे न नश्यति।
देहावभासकः साक्षी देहनाशे न नश्यति॥१४॥
निराकारं जगत्सर्वं निर्मलं सच्चिदात्मकम्।
द्वैताभावात्कथं कस्माद्भयं पूर्णस्य मे वद॥१५॥
ब्रह्मादिकं जगत्सर्वं त्वय्यानन्दे प्रकल्पितम्।
त्वय्येव लीनं जगत्त्वं कथं लीयसे वद॥१६॥
न हि प्रपञ्चो न हि भूतजातं
न चेन्द्रियं प्राणगणो न देहः।
न बुद्धिचित्तं न मनो न कर्ता
ब्रह्मैव सत्यं परमात्मरूपम्॥१७॥
सर्वं सुखं विद्धि सुदुःखनाशा-
त्सर्वं च सद्रूपमसत्यनाशात्।
चिद्रूपमेव प्रतिभानयुक्तं
तस्मादखण्डं परमात्मरूपम्॥१८॥
चिदेव देहस्तु चिदेव लोका-
श्चिदेव भूतानि चिदिन्द्रियाणि।
कर्ता चिदन्तःकरणं चिदेव
चिदेव सत्यं परमार्थरूपम्॥१९॥
न मे बन्धो न मे मुक्तिर्न मे शास्त्रं न मे गुरुः।
मायामात्रविलासो हि मायातीतोऽहमद्वयः॥२०॥
राज्यं करोतु विज्ञानी भिक्षामटतु निर्भयः।
दोषैर्न लिप्यते शुद्धः पद्मपत्रमिवाम्भसा॥२१॥
पुण्यानि पापकर्माणि स्वप्नगानि न जाग्रति।
एवं जाग्रत्पुण्यपापकर्माणि न हि मे प्रभोः॥२२॥
कायः करोतु कर्माणि वृथा वागुच्यतामिह।
राज्यं ध्यायतु वा बुद्धिः पूर्णस्य मम का क्षतिः॥२३॥
प्राणाश्चरन्तु तद्धर्मैः कामैर्वा हन्यतां मनः।
आनन्दामृतपूर्णस्य मम दुःखं कथं भवेत्॥२४॥
आनन्दाम्बुधिमग्नोऽसौ देही तत्र न दृश्यते।
लवणं जलमध्यस्थं यथा तत्र लयं गतम्॥२५॥
इन्द्रियाणि मनः प्राणा अहंकारः परस्परम्।
जाड्यसंगतिमुत्सृज्य मग्ना मयि चिदर्णवे॥२६॥
आत्मानमञ्जसा वेद्मि त्वज्ञानं प्रपलायितम्।
कर्तृत्वमद्य मे नष्टं कर्तव्यं वापि न क्वचित्॥२७॥
चिदमृतसुखराशौ चित्तफेनं विलीनं
क्षयमधिगत एव वृत्तिचञ्चत्तरङ्गः।
स्तिमितसुखसमुद्रो निर्विचेष्टः सुपूर्णः
कथमिह मम दुखं सर्वदैकोऽहमस्मि॥२८॥
आनन्दरूपोऽहमखण्डबोधः
परात्परोऽहं घनचित्प्रकाशः।
मेघा यथा व्योम न च स्पृशन्ति
संसारदुःखानि न मां स्पृशन्ति॥२९॥
अस्थिमांसपुरीषान्त्रचर्मलोमसमन्वितः।
अन्नादः स्थूलदेहः स्यादतोऽहं शुद्धचिद्घनः॥३०॥
स्थूलदेहाश्रिता एते स्थूलाद्भिन्नस्य मे न हि।
लिङ्गं जडात्मकं नाहं चित्स्वरूपोऽहमद्वयः॥३१॥
क्षुत्पिपासान्ध्यबाधिर्यकामक्रोधादयोऽखिलाः।
लिङ्गदेहाश्रिता ह्येते नैवालिङ्गस्य मे विभोः॥३२॥
अनाद्यज्ञानमेवात्र कारणं देहमुच्यते।
नाहं कारणदेहोऽपि स्वप्रकाशो निरञ्जनः॥३३॥
जडत्वप्रियमोदत्वधर्माः कारणदेहगाः।
न सन्ति मम नित्यस्य निर्विकारस्वरूपिणः॥३४॥
जीवाद्भिन्नः परेशोऽस्ति परेशत्वं कुतस्तव।
इत्यज्ञजनसंवादो विचारः क्रियतेऽधुना॥३५॥
अधिष्ठानं चिदाभासो बुद्धिरेतत्त्रयं यदा।
अज्ञानादेकवद्भाति जीव इत्युच्यते तदा॥३६॥
अधिष्ठानं न जीवः स्यात्प्रत्येकं निर्विकारतः।
अवस्तुत्वाच्चिदाभासो नास्ति तस्य च जीवता॥३७॥
प्रत्येकं जीवता नास्ति बुद्धेरपि जडत्वतः।
जीव आभासकूटस्थबुद्धित्रयमतो भवेत्॥३८॥
मायाभासो विशुद्धात्मा त्रयमेतन्महेश्वरः।
मायाभासोऽप्यवस्तुत्वात्प्रत्येकं नेश्वरो भवेत्॥३९॥
पूर्णत्वान्निर्विकारत्वाद्विशुद्धत्वान्महेश्वरः।
जडत्वहेतोर्मायायामीश्वरत्वं नु दुर्घटम्॥४०॥
तस्मादेतत्त्रयं मिथ्या तदर्थो नेश्वरो भवेत्।
इति जीवेश्वरौ भातः स्वाज्ञानान्न हि वस्तुतः॥४१॥
घटाकाशमठाकाशौ महाकाशे प्रकल्पितौ।
एवं मयि चिदाकाशे जीवेशौ परिकल्पितौ॥४२॥
मायातत्कार्यविलये नेश्वरत्वं च जीवता।
ततः शुद्धचिदेवाहं चिद्व्योमनिरुपाधितः॥४३॥
सत्यचिद्धनमनन्तमद्वयं
सर्वदृश्यरहितं निरामयम्।
यत्पदं विमलमद्वयं शिवं
तत्सदाहमिति मौनमाश्रये॥४४॥
पूर्णमद्वयमखण्डचेतनं
विश्वभेदकलनादिवर्जितम्।
अद्वितीयपरसंविदंशकं
तत्सदाहमिति मौनमाश्रये॥४५॥
जन्ममृत्युसुखदुःखवर्जितं
जातिनीतिकुलगोत्रदूरगम्।
चिद्विवर्तजगतोऽस्य कारणं
तत्सदाहमिति मौनमाश्रये॥४६॥
उलूकस्य यथा भानावन्धकारः प्रतीयते।
स्वप्रकाशे परानन्दे तमो मूढस्य भासते॥४७॥
यथा दृष्टिनिरोधार्तो सूर्यो नास्तीति मन्यते।
तथाज्ञानावृतो देही ब्रह्म नास्तीति मन्यते॥४८॥
यथामृतं विषाद्भिन्नं विषदोषैर्न लिप्यते।
न स्पृशामि जडाद्भिन्नो जडदोषान्प्रकाशयन्॥४९॥
स्वल्पापि दीपकणिका बहुलं नाशयेत्तमः।
स्वल्पोऽपि बोधो महतीमविद्यां शमयेत्तथा॥५०॥
चिद्रूपत्वान्न मे जाड्यं सत्यत्वान्नानृतं मम।
आनन्दत्वान्न मे दुःखमज्ञानाद्भाति तत्त्रयम्॥५१॥
कालत्रये यथा सर्पो रज्जौ नास्ति तथा मयि।
अहंकारादि देहान्तं जगन्नास्त्यहमद्वयः॥५२॥
भानौ तमःप्रकाशत्वान्नाङ्गीकुर्वन्ति सज्जनाः।
तमस्तत्कार्यसाक्षीति भ्रान्तबुद्धिरहो मयि॥५३॥
यथा शीतं जलं वह्निसंबन्धादुष्णवद्भवेत्।
बुद्धितादात्म्यसंबन्धात्कर्तृत्वं वस्तुतो न हि॥५४॥
जलबिन्दुभिराकाशं न सिक्तं न च शुध्यति।
तथा गङ्गाजलेनायं न शुद्धो नित्यशुद्धतः॥५५॥
वृक्षोत्पन्नफलैर्वृक्षो यथा तृप्तिं न गच्छति।
मय्यध्यस्तान्नपानाद्यैस्तथा तृप्तिर्न विद्यते॥५६॥
स्थाणौ प्रकल्पितश्चोरः स स्थाणुत्वं न बाधते।
स्वस्मिन्कल्पितजीवश्च स्वं बाधितुमशक्यते॥५७॥
अज्ञाने बुद्धिविलये निद्रा सा भण्यते बुधैः।
विलीनाज्ञानतत्कार्ये मयि निद्रा कथं भवेत्॥५८॥
बुद्धेः पूर्णविकासोऽयं जागरः परिकीर्त्यते।
विकारादिविहीनत्वाज्जागरो मे न विद्यते॥५९॥
सूक्ष्मनाडीषु संचारो बुद्धेः स्वप्नः प्रजायते।
संचारधर्मरहिते स्वप्नो नास्ति तथा मयि॥६०॥
परिपूर्णस्य नित्यस्य शुद्धस्य ज्योतिषो मम।
आगन्तुकमलाभावात्किं स्नानेन प्रयोजनम्॥६१॥
देशाभावात्क्व गन्तव्यं स्थानाभावात्क्व वा स्थितिः।
पूर्णे मयि स्थानदेशौ कल्पितावहमद्वयः॥६२॥
प्राणसंचारसंशोषात्पिपासा जायते खलु।
शोषणानर्हचिद्रूपे मय्येषा जायते कथम्॥६३॥
नाडीषु पीड्यमानासु वाय्वग्निभ्यां भवेत्क्षुधा।
तयोः पीडनहेतुत्वात्संविद्रूपे कथं मयि॥६४॥
शरीरस्थितिशैथिल्यं श्वेतलोमसमन्वितम्।
जरा भवति सा नास्ति निरंशे मयि सर्वगे॥६५॥
योषित्क्रीडा सुखस्यान्तर्गर्वाढ्यं यौवनं किल।
आत्मानन्दे परे पूर्णे मयि नास्ति हि यौवनम्॥६६॥
मूढबुद्धिपरिव्याप्तं दुःखानामालयं सदा।
बाल्यं कोपनशीलान्तं न मे सुखजलाम्बुधेः॥६७॥
एवं तत्त्वविचाराब्धौ निमग्नानां सदा नृणाम्।
परमाद्वेतविज्ञानमपरोक्षं न संशयः॥६८॥
इति श्रीमत्परमहंसपरिव्राजकाचार्यस्य
श्रीगोविन्दभगवत्पूज्यपादशिष्यस्य
श्रीमच्छंकरभगवतः कृतौ
स्वात्मप्रकाशिका संपूर्णा॥
जगत्कारणमज्ञानमेकमेव चिदन्वितम्।
एक एव मनः साक्षी जानात्येवं जगत्त्रयम्॥१॥
विवेकयुक्तबुद्ध्याहं जानाम्यात्मानमद्वयम्।
तथापि बन्धमोक्षादिव्यवहारः प्रतीयते॥२॥
विवर्तोऽपि प्रपञ्चो मे सत्यवद्भाति सर्वदा।
इति संशयपाशेन बद्धोऽहं छिन्द्धि संशयम्॥३॥
एवं शिष्यवचः श्रुत्वा गुरुराहोत्तरं स्फुटम्।
नाज्ञानं न च बुद्धिश्च न जगन्न च साक्षिता॥४॥
गन्धमोक्षादयः सर्वे कृताः सत्ये'द्वये त्वयि।
भातीत्युक्ते जगत्सर्वं सद्रूपं ब्रह्म तद्भवेत्॥५॥
सर्पादौ रज्जुसत्तेव ब्रह्मसत्तैव केवलम्।
प्रपञ्चाधाररूपेण वर्तते तज्जगन्न हि॥६॥
यथेक्षुमभिसंव्याप्य शर्करा वर्तते तथा।
आश्चर्यब्रह्मरूपेण त्वं व्याप्तोऽसि जगत्त्रयम्॥७॥
मरुभूमौ जलं सर्वं मरुभूमात्रमेव तत्।
जगत्त्रयमिदं सर्वं चिन्मात्रं सुविचारतः॥८॥
ब्रह्मादिस्तम्बपर्यन्ताः प्राणिनस्त्वयि कल्पिताः।
बुद्बुदादितरङ्गान्ता विकाराः सागरे यथा॥९॥
तरङ्गत्वं ध्रुवं सिन्धुर्न वाञ्छति यथा तथा।
विषयानन्दवाञ्छा ते महदानन्दरूपतः॥१०॥
पिष्टं व्याप्य गुडं यद्वन्माधुर्यं न हि वाञ्छति।
पूर्णानन्दो जगद्व्याप्य तदानन्दं न वाञ्छति॥११॥
दारिद्र्याशा यथा नास्ति संपन्नस्य तथा तव।
ब्रह्मानन्दनिमग्नस्य विषयाशा न संभवेत्॥१२॥
विषं दृष्ट्वामृतं दृष्ट्वा विषं त्यजति बुद्धिमान्।
आत्मानमपि दृष्ट्वा त्वं त्यजानात्मानमादरात्॥१३॥
घटावभासको भानुर्घटनाशे न नश्यति।
देहावभासकः साक्षी देहनाशे न नश्यति॥१४॥
निराकारं जगत्सर्वं निर्मलं सच्चिदात्मकम्।
द्वैताभावात्कथं कस्माद्भयं पूर्णस्य मे वद॥१५॥
ब्रह्मादिकं जगत्सर्वं त्वय्यानन्दे प्रकल्पितम्।
त्वय्येव लीनं जगत्त्वं कथं लीयसे वद॥१६॥
न हि प्रपञ्चो न हि भूतजातं
न चेन्द्रियं प्राणगणो न देहः।
न बुद्धिचित्तं न मनो न कर्ता
ब्रह्मैव सत्यं परमात्मरूपम्॥१७॥
सर्वं सुखं विद्धि सुदुःखनाशा-
त्सर्वं च सद्रूपमसत्यनाशात्।
चिद्रूपमेव प्रतिभानयुक्तं
तस्मादखण्डं परमात्मरूपम्॥१८॥
चिदेव देहस्तु चिदेव लोका-
श्चिदेव भूतानि चिदिन्द्रियाणि।
कर्ता चिदन्तःकरणं चिदेव
चिदेव सत्यं परमार्थरूपम्॥१९॥
न मे बन्धो न मे मुक्तिर्न मे शास्त्रं न मे गुरुः।
मायामात्रविलासो हि मायातीतोऽहमद्वयः॥२०॥
राज्यं करोतु विज्ञानी भिक्षामटतु निर्भयः।
दोषैर्न लिप्यते शुद्धः पद्मपत्रमिवाम्भसा॥२१॥
पुण्यानि पापकर्माणि स्वप्नगानि न जाग्रति।
एवं जाग्रत्पुण्यपापकर्माणि न हि मे प्रभोः॥२२॥
कायः करोतु कर्माणि वृथा वागुच्यतामिह।
राज्यं ध्यायतु वा बुद्धिः पूर्णस्य मम का क्षतिः॥२३॥
प्राणाश्चरन्तु तद्धर्मैः कामैर्वा हन्यतां मनः।
आनन्दामृतपूर्णस्य मम दुःखं कथं भवेत्॥२४॥
आनन्दाम्बुधिमग्नोऽसौ देही तत्र न दृश्यते।
लवणं जलमध्यस्थं यथा तत्र लयं गतम्॥२५॥
इन्द्रियाणि मनः प्राणा अहंकारः परस्परम्।
जाड्यसंगतिमुत्सृज्य मग्ना मयि चिदर्णवे॥२६॥
आत्मानमञ्जसा वेद्मि त्वज्ञानं प्रपलायितम्।
कर्तृत्वमद्य मे नष्टं कर्तव्यं वापि न क्वचित्॥२७॥
चिदमृतसुखराशौ चित्तफेनं विलीनं
क्षयमधिगत एव वृत्तिचञ्चत्तरङ्गः।
स्तिमितसुखसमुद्रो निर्विचेष्टः सुपूर्णः
कथमिह मम दुखं सर्वदैकोऽहमस्मि॥२८॥
आनन्दरूपोऽहमखण्डबोधः
परात्परोऽहं घनचित्प्रकाशः।
मेघा यथा व्योम न च स्पृशन्ति
संसारदुःखानि न मां स्पृशन्ति॥२९॥
अस्थिमांसपुरीषान्त्रचर्मलोमसमन्वितः।
अन्नादः स्थूलदेहः स्यादतोऽहं शुद्धचिद्घनः॥३०॥
स्थूलदेहाश्रिता एते स्थूलाद्भिन्नस्य मे न हि।
लिङ्गं जडात्मकं नाहं चित्स्वरूपोऽहमद्वयः॥३१॥
क्षुत्पिपासान्ध्यबाधिर्यकामक्रोधादयोऽखिलाः।
लिङ्गदेहाश्रिता ह्येते नैवालिङ्गस्य मे विभोः॥३२॥
अनाद्यज्ञानमेवात्र कारणं देहमुच्यते।
नाहं कारणदेहोऽपि स्वप्रकाशो निरञ्जनः॥३३॥
जडत्वप्रियमोदत्वधर्माः कारणदेहगाः।
न सन्ति मम नित्यस्य निर्विकारस्वरूपिणः॥३४॥
जीवाद्भिन्नः परेशोऽस्ति परेशत्वं कुतस्तव।
इत्यज्ञजनसंवादो विचारः क्रियतेऽधुना॥३५॥
अधिष्ठानं चिदाभासो बुद्धिरेतत्त्रयं यदा।
अज्ञानादेकवद्भाति जीव इत्युच्यते तदा॥३६॥
अधिष्ठानं न जीवः स्यात्प्रत्येकं निर्विकारतः।
अवस्तुत्वाच्चिदाभासो नास्ति तस्य च जीवता॥३७॥
प्रत्येकं जीवता नास्ति बुद्धेरपि जडत्वतः।
जीव आभासकूटस्थबुद्धित्रयमतो भवेत्॥३८॥
मायाभासो विशुद्धात्मा त्रयमेतन्महेश्वरः।
मायाभासोऽप्यवस्तुत्वात्प्रत्येकं नेश्वरो भवेत्॥३९॥
पूर्णत्वान्निर्विकारत्वाद्विशुद्धत्वान्महेश्वरः।
जडत्वहेतोर्मायायामीश्वरत्वं नु दुर्घटम्॥४०॥
तस्मादेतत्त्रयं मिथ्या तदर्थो नेश्वरो भवेत्।
इति जीवेश्वरौ भातः स्वाज्ञानान्न हि वस्तुतः॥४१॥
घटाकाशमठाकाशौ महाकाशे प्रकल्पितौ।
एवं मयि चिदाकाशे जीवेशौ परिकल्पितौ॥४२॥
मायातत्कार्यविलये नेश्वरत्वं च जीवता।
ततः शुद्धचिदेवाहं चिद्व्योमनिरुपाधितः॥४३॥
सत्यचिद्धनमनन्तमद्वयं
सर्वदृश्यरहितं निरामयम्।
यत्पदं विमलमद्वयं शिवं
तत्सदाहमिति मौनमाश्रये॥४४॥
पूर्णमद्वयमखण्डचेतनं
विश्वभेदकलनादिवर्जितम्।
अद्वितीयपरसंविदंशकं
तत्सदाहमिति मौनमाश्रये॥४५॥
जन्ममृत्युसुखदुःखवर्जितं
जातिनीतिकुलगोत्रदूरगम्।
चिद्विवर्तजगतोऽस्य कारणं
तत्सदाहमिति मौनमाश्रये॥४६॥
उलूकस्य यथा भानावन्धकारः प्रतीयते।
स्वप्रकाशे परानन्दे तमो मूढस्य भासते॥४७॥
यथा दृष्टिनिरोधार्तो सूर्यो नास्तीति मन्यते।
तथाज्ञानावृतो देही ब्रह्म नास्तीति मन्यते॥४८॥
यथामृतं विषाद्भिन्नं विषदोषैर्न लिप्यते।
न स्पृशामि जडाद्भिन्नो जडदोषान्प्रकाशयन्॥४९॥
स्वल्पापि दीपकणिका बहुलं नाशयेत्तमः।
स्वल्पोऽपि बोधो महतीमविद्यां शमयेत्तथा॥५०॥
चिद्रूपत्वान्न मे जाड्यं सत्यत्वान्नानृतं मम।
आनन्दत्वान्न मे दुःखमज्ञानाद्भाति तत्त्रयम्॥५१॥
कालत्रये यथा सर्पो रज्जौ नास्ति तथा मयि।
अहंकारादि देहान्तं जगन्नास्त्यहमद्वयः॥५२॥
भानौ तमःप्रकाशत्वान्नाङ्गीकुर्वन्ति सज्जनाः।
तमस्तत्कार्यसाक्षीति भ्रान्तबुद्धिरहो मयि॥५३॥
यथा शीतं जलं वह्निसंबन्धादुष्णवद्भवेत्।
बुद्धितादात्म्यसंबन्धात्कर्तृत्वं वस्तुतो न हि॥५४॥
जलबिन्दुभिराकाशं न सिक्तं न च शुध्यति।
तथा गङ्गाजलेनायं न शुद्धो नित्यशुद्धतः॥५५॥
वृक्षोत्पन्नफलैर्वृक्षो यथा तृप्तिं न गच्छति।
मय्यध्यस्तान्नपानाद्यैस्तथा तृप्तिर्न विद्यते॥५६॥
स्थाणौ प्रकल्पितश्चोरः स स्थाणुत्वं न बाधते।
स्वस्मिन्कल्पितजीवश्च स्वं बाधितुमशक्यते॥५७॥
अज्ञाने बुद्धिविलये निद्रा सा भण्यते बुधैः।
विलीनाज्ञानतत्कार्ये मयि निद्रा कथं भवेत्॥५८॥
बुद्धेः पूर्णविकासोऽयं जागरः परिकीर्त्यते।
विकारादिविहीनत्वाज्जागरो मे न विद्यते॥५९॥
सूक्ष्मनाडीषु संचारो बुद्धेः स्वप्नः प्रजायते।
संचारधर्मरहिते स्वप्नो नास्ति तथा मयि॥६०॥
परिपूर्णस्य नित्यस्य शुद्धस्य ज्योतिषो मम।
आगन्तुकमलाभावात्किं स्नानेन प्रयोजनम्॥६१॥
देशाभावात्क्व गन्तव्यं स्थानाभावात्क्व वा स्थितिः।
पूर्णे मयि स्थानदेशौ कल्पितावहमद्वयः॥६२॥
प्राणसंचारसंशोषात्पिपासा जायते खलु।
शोषणानर्हचिद्रूपे मय्येषा जायते कथम्॥६३॥
नाडीषु पीड्यमानासु वाय्वग्निभ्यां भवेत्क्षुधा।
तयोः पीडनहेतुत्वात्संविद्रूपे कथं मयि॥६४॥
शरीरस्थितिशैथिल्यं श्वेतलोमसमन्वितम्।
जरा भवति सा नास्ति निरंशे मयि सर्वगे॥६५॥
योषित्क्रीडा सुखस्यान्तर्गर्वाढ्यं यौवनं किल।
आत्मानन्दे परे पूर्णे मयि नास्ति हि यौवनम्॥६६॥
मूढबुद्धिपरिव्याप्तं दुःखानामालयं सदा।
बाल्यं कोपनशीलान्तं न मे सुखजलाम्बुधेः॥६७॥
एवं तत्त्वविचाराब्धौ निमग्नानां सदा नृणाम्।
परमाद्वेतविज्ञानमपरोक्षं न संशयः॥६८॥
इति श्रीमत्परमहंसपरिव्राजकाचार्यस्य
श्रीगोविन्दभगवत्पूज्यपादशिष्यस्य
श्रीमच्छंकरभगवतः कृतौ
स्वात्मप्रकाशिका संपूर्णा॥
**********
No comments:
Post a Comment